TÁM CHÍNH ĐẠO

TÁM CHÍNH ĐẠO

Toàn Không

I). TÁM CHÍNH ĐẠO LÀ GÌ? 

    Tám Chính Đạo là Bát chính Đạo, còn gọi là Bát Thánh Đạo, 

là con đường giải thoát khỏi khổ, gồm có tám nhánh là Chính kiến, 

Chính tư duy, Chính ngữ, Chính nghiệp, Chính mệnh, Chính tinh tấn, 

Chính niệm, Chính định; thiếu một trong tám nhánh không thành Tám 

Chính Đạo. 

   Tám Chính Đạo là con đường dẫn đến Niết Bàn, nhưng cũng có 

ý nghĩa rằng Tám Chính Đạo là để giải thoát khỏi vô minh, để giác 

ngộ tính “Không”, thể tính của mọi sự. Chúng ta lần lượt phân tích 

để quán sát từng nhánh của Tám Chính Đạo. 

II). PHÂN TÍCH TÁM CHÍNH ĐẠO: 

1). CHÍNH KIẾN: 

Thế nào là Chính Kiến?

     Là thấy có thiện nghiệp ác nghiệp, thiện báo ác báo, có đời này 

đời sau; là thấy đúng, thấy ngay thẳng, thấy không lệch không sai, 

thấy đúng sự thật. Người có Chính Kiến thấy như thế nào thì nhận 

đúng như thế ấy, không bẻ cong sự thật, không sai sự thật. 

     Người có Chính Kiến không bị dục vọng thiên kiến chấp kiến làm 

cho sai sự thật, vì vậy người có Chính Kiến nhận biết phân biệt rõ 

ràng đâu là chân thật, đâu là tà giả. Người có Chính Kiến gìn giữ 

một quan niệm xác đáng về Bốn Diệu Đế và giáo lý Vô Ngã, thấy 

và biết như thật, đúng đắn chính xác. 

     Có hai thứ Chính Kiến, hữu lậu (có ô nhiễm) và vô lậu, Chính 

Kiến Hữu Lậu có chấp thủ (giữ lấy) hướng đến đường lành; ví như 

nói bố thí là việc tốt, biết bậc A La Hán chẳng thụ thân sau. Chính 

Kiến Vô Lậu không chấp thủ, chân chính dứt sạch đưa đến giải thoát; 

ví như về khổ, về nguyên nhân của khổ, về cách diệt khổ, tư duy về vô 

lậu, phân biệt, suy tìm, giác tri (biết) sáng suốt, tỉnh giác quán sát để 

biết như thật. Đây gọi là Chính Kiến của bậc Thánh. 

2). CHÍNH TƯ DUY: 

Thế nào là Chính Tư Duy?

     Là suy nghĩ chín chắn đúng với lẽ phải, suy nghĩ với mục đích 

đứng đắn; người có Chính Tư Duy suy xét về đạo lý cao siêu, suy 

gẫm cái đúng cái sai, cái phải cái quấy. Người có Chính Tư Duy 

thường suy nghĩ về xuất ly tham dục, từ bỏ sân hận, xa lià phiền não; 

nghĩa là suy nghĩ về vô dục, không giận hờn, không buồn phiền. 

     Người có Chính Tư Duy suy xét về ý nghĩa của bốn chân lí 

đúng như thật, suy nghĩ về khổ, nguyên nhân gây ra khổ, cách diệt 

khổ, và con đường thực hành để diệt khổ. Tùy theo đạo lý tư duy 

quán sát toàn diện, điều nào nên nhớ nghĩ (niệm) thì nhớ nghĩ, 

điều nào nên hy vọng thì hy vọng. 

    Có hai cách Chính Tư Duy: Chính Tư Duy Hữu lậu và Vô lậu, 

Chính Tư Duy Hữu Lậu thuộc thế tục có chấp thủ, hướng đến đường 

lành; ví như tư duy về không sân hận, về vô dục, về vô hại. Chính Tư 

Duy Vô Lậu không chấp thủ, tư duy về khổ, tập, diệt, đạo; tư duy về 

tâm pháp tương ưng, không chấp trước, đo lường rành rẽ, ý hiểu 

chân chính dứt khổ, đưa đến giải thoát. 

3). CHÍNH NGỮ: 

Thế nào là Chính Ngữ? 

     Là lời nói chân thật, thật thà, ngay thẳng công bình; người có Chính 

Ngữ không nói sai sự thật, không nói dối, không nói xuyên tạc, không 

nói hai lưỡi, không nói thêu dệt, không nói ác, ngôn ngữ phát ra từ 

cửa miệng phải phù hợp với diệu hạnh. 

    Xa lià bốn ác khẩu và các ác khẩu khác như nói phù phiếm, nói như 

điên, nói cho sướng miệng, phải đoạn trừ xa lánh không tạo tác như 

thế. Người có chính ngữ luôn luôn quán sát các lời nói ác của mình là 

đáng trách, tai họa. 

   Có hai loại Chính Ngữ: Chính Ngữ Hữu lậu và vô lậu, Chính Ngữ 

Hữu Lậu có chấp thủ hướng đến đường lành, nghĩa là đoạn diệt bốn 

ác khẩu. Chính Ngữ Vô Lậu không chấp thủ, chân thật sạch hết khổ, 

tư duy về khổ, về tập, về diệt, về đạo; lià tất cả điều ác của miệng, 

gìn giữ chẳng phạm, không chấp trước sự gìn giữ, chân chính dứt 

khổ, đưa đến giải thoát. 

4). CHÍNH NGHIỆP: 

Thế nào là Chính Nghiệp?

     Là hành động chân chính đúng với chân lý và lẽ phải, tôn trọng 

giới luật, không làm cho người hay vật đau khổ vì mình. Người 

có Chính Nghiệp luôn luôn có ba diệu hạnh nơi thân là:  Đoạn diệt 

sát sinh, chấm dứt trộm cắp, xa lià tà dâm. Ngoài ra, còn các ác hạnh 

khác của thân đều phải tránh xa, không thực hành, không tạo tác; luôn 

luôn suy niệm (nhớ nghĩ) về các việc ác của thân là tai họa. 

   Có hai thứ Chính Nghiệp: Chính Nghiệp Hữu lậu và Vô lậu, Chính 

Nghiệp Hữu Lậu có chấp thủ, hướng đến đường lành, nghĩa là không 

sát sinh, thôi trộm cắp, dứt tà dâm. Chính Nghiệp Vô Lậu không chấp 

thủ, tư duy về khổ, về sự sinh ra khổ, về cách diệt khổ, và về con 

đường diệt khổ để trừ ý niệm tà nghiệp, trừ ba việc làm ác của thân, 

không chấp trước, cố gắng giữ gìn chẳng phạm, chân chính dứt khổ 

đưa đến giải thoát. 

5). CHÍNH MỆNH: 

(Còn tiếp)

__._,_.___

---

Posted by: Tien Do <