--
Kính
chuyên
MG
ÐÊM THÁNH VÔ CÙNG
TRONG MÙA GIANG SINH
KHẮP THẾ GIỚI
MƯỜNG GIANG
Mặc cho thiên hạ tới nay vẫn còn bàn cải sôi nổi về ngày sinh của Chúa Jesus,
mà họ đã ước đoán khi dựa vào kinh thánh hay tính toán theo chu kỳ xuất hiện của
ngôi sao sáng trên bầu trời Bethlehem lúc Chúa ra đời hoặc căn cứ theo lời ghi
chép của Thánh Lục nơi chương 2 trong thánh kinh. Theo đó, thì Chúa sinh vào
khoảng năm 6 hay 7 trước tây lịch (TrTL). Và dù cho đó là sự thật thì cũng chẳng
thấy ai lên tiếng đòi thay đổi ngày sinh của Chúa, bởi vì suốt 20 thế kỷ qua,
quan niệm về Chúa ra đời vào năm 1 đã trở thành một huyền thoại vĩnh cửu trong
tâm trí của nhân loại.
Tuy nhiên có một điều mà mọi người đều châp nhận là cách đây hơn 2000 năm, giữa
lúc mùa đông đã đến với tuyết phủ trắng xóa khắp cánh đồng mông mênh. Vì phải gấp
rút trở về Bethlehem theo lệnh kiểm tra dân số của Hoàng đế La Mã là Augusto,
nên vợ chồng ông Giuse và bà Maria phải chịu cảnh lạnh lẽo ngoài trời bởi không
tiền mướn nhà trọ. Theo thánh kinh ghi chép, thì chính trong đêm 24 rạng ngày
25, năm 1 sau tây lịch (STL), bà Maria đã hạ sinh Chúa Jesus nơi máng cỏ, trong
một túp lều của người chăn chiên bỏ trống.
Suốt ba thế kỷ đầu tây lịch, các tín đồ Thiên Chúa Giáo vẫn chưa thống nhất
ngày lễ giáng sinh do sự bất đồng ý kiến của các cấp lãnh đạo. Bởi vậy tới năm
98 sau tây lịch, người dân La Mã mới bắt đầu mừng lễ giáng sinh. Năm 137 Giám mục
thành La Mã là Telesphoros chọn ngày giáng sinh là quốc lễ. Năm 350 giam mục
Juluis I lấy ngày 25 tháng 12 làm sinh nhật Chúa. Năm 521 hoàng đế Arhthr cho tổ
chức lễ giáng sinh đầu tiên tại Anh.
Nếu không bị phân chía thành nhiều tông phái, đạo Thiên Chúa ngày nay có hơn 1
tỷ tín đồ khắp thế giới. Vì vậy tùy theo ngôn ngữ địa phương như VN thì gọi là
lễ giáng sinh hay sinh nhật Chúa. La Mã gọi Dies Natalis Domini, Pháp kêu là
Noel, Ðức qua danh xưng Weihnacht, Ý kêu Il Natale, Mỹ Anh Úc Canada gọi chung
là Christmas, Tây Ban Nha, Mễ Tay Cơ và các nước Nam Mỹ gọi chung là La
Navidad, còn Nga kêu Rozh Destrokrista..
Nhưng dù có gọi bằng ngôn ngữ gì chăng nữa thì những lời nhạc thánh thoát cũng
vang lừng khắp thế giới trong ngày sinh nhật Chúa, giữa đêm đông băng giá rét lạnh
từ những ngôi giáo đường thơm lừng mùi nến lẫn hương hoa huệ trắng cho tới tận
những thôn làng hẻo lánh cô đơn, tín đồ Thiên Chúa giáo cũng như kẻ ngoại đạo..
gần như hân hoan chào đón một đêm thánh vô cùng :
‘ Tille nacht, heilige
nacht
Silent night, holy night
Douce nuit, Sainte nuit
.. ’ ’ ’
-Ðêm Giáng Sinh Tại Vương Quốc Vatican và Ðất
Thánh Palestin & Do Thái :
Từ trước tới nay, thánh địa của Thiên Chúa Giáo vẫn là vương quốc Vatican tuy
có lảnh thổ nằm trong thủ đô Rome nước Ý nhưng vào năm 1929 đã được Mussolini
công nhận là một quốc gia độc lập, bất khả xâm phạm. Người La Mã xưa là dân
tộc đầu tiên tổ chức lễ giáng sinh. Lúc đó vì có sự trùng hợp với ngày lễ kỷ niệm
vị thần nông nghiệp của họ là thánh Saturnalia nên hai cuộc lễ trên được nhập
chung rất vui vẽ náo nhiệt, nhất là vào những năm được trúng mùa. Tuy nhiên cuộc
vui thường kéo dài cả tháng 12 gây trở ngại cho sinh hoạt của người dân. Vì vậy
vào năm 389 sau tây lịch, Giám mục Gregory thuộc địa phận Naianzus đã chấn chỉnh
lại cách tổ chức ngày sinh nhật Chúa và đã loại bỏ nhiều hủ tục của địa phương trong
đêm giáng sinh, chẳng hạn như mang mặt na với thân thể lỏa lồ ngông nghênh diễn
qua khắp phố hay tổ chức các cuộc hành dâm tập thể nơi công cộng hoặc dùng các
bộ y phục may bằng loại da thú ghê tởm.
Qua đến đầu thế kỷ thứ IV, tòa thánh La Mã đã cho xây dựng đại giáo đường St
Peter tại Rome bằng tường gạch mái lợp gổ. Từ năm 1453-1609, giáo đường đã qua
nhiều đợt đại tu bổ và tái thiết theo kiểu Baroque do các kiến trúc sư lừng
danh thuở đó như Bramande, Raphael, Michelangelo.. đãm trách.
Ngày nay thánh đường St.Peter là một trong những đại giáo đuờng vĩ đại và lừng
danh nhất thế giới với sự nguy nga tráng lệ , đứng sừng sững uy nghi giữa quảng
trường thánh Phêrô có thể chứa trên 100.000 người. Vào những ngày lễ hội đặc biệt
là đêm giáng sinh , bên trong thánh đường đèn hoa rực rở muôn màu, từ 800 hàng
cột, 44 bệ thờ .. tỏa ánh sáng và mùi hương thánh thoát tràn lan khắp kinh đô
nước Ý.
Từ hai mươi năm trở lại, tòa thánh đã có nhiều thay đổi nhằm tiết kiệm ngân quỷ.
Vì vậy dù cây giáng sinh vẫn được tồn tại theo cổ tục nhưng phần lớn chỉ được
trang trí tại các nhà giữ trẻ với các món quà tặng của ông già Noel mang đến
vào giữa đêm 25 tháng 12 . Cũng trong đêm này, người Ý cũng như khách hành
hương ngoại quốc đều tập trung tại thánh đường St Peter giữa quảng trường thánh
Pherô. Lễ hội kéo dài suốt đêm, mọi người vừa hành lễ cũng như nhảy nhót ca hát
chúc tụng. Nhiều chương trình ca nhạc được diễn ra cùng lúc tại Via, đồi
Aventine, nhà nguyện Sixtine, quảng trường Campitell với các bản thánh ca trứ
danh của Villa Laboa, Beethoven, Brahma, Ravel, Janacek và Stravinsky..
Dịp này các chủ khách sạn tha hồ hốt bạc nhất là các hotel ở Roma như
Ambasciaten, Place, Bernin Bristol, Cavelieri, Hilton, Edan.. Tiền mướn phòng
tăng vọt kỷ lục nhưng tất cả đều chật ních. Còn các đường phố quanh quảng trường
Popolo, Spagna, Corse.. trở thành các khu chợ trời bày bán đủ các món hàng dành
cho giáng sinh và dương lịch.
Trong khi đó bên trời đông vào năm 2000 bắt đầu một thiên niên kỷ mới của thế kỷ
XXI, nhà cầm quyền Nazareth của Do Thái đã bỏ ra cả 100 triệu đô la để trùng tu
và sửa sang lại thánh địa Jérusalem vùng đất được mệnh danh là cái nôi văn minh
của thế giới vì sự ra đời và giao thoa của ba đại tôn giáo hoàn cầu : dạo Do
Thái, Thiên Chúa và Hồi giáo. Tất cả được tái thiết đẹp đẽ từ những con đường
cũ in dấu bước chân của Chúa qua lại, đều được lột bỏ hết lớp nhựa đường và lớp
ciment tráng để thay vào đó là những tảng đá vôi nguyên thủy. Nhiều khách sạn mới
được xây cát tại khu vực Núi Vực là nơi mà dân Do Thái đã xô Chúa xuống vực thẳm
như kinh Tân Ước đã ghi.
Tại thành phố Bethlehem nay thuộc Palestine cũng được chuẩn bị ráo riết để đón
trên 5 triệu du khách tới hành hương trong mùa giáng sinh. Một công viên được
xây dựng nơi Chúa ra đời để các tín đồ hành lễ. Cùng lúc các thành phố Nazareth
(60.000 dân) tuy phần lớn là người Ả Rập nhưng thuộc Do Thái cũng được chỉnh
trang vì có sự hiện hữu của hai ngôi thanh đường nổi tiếng rất lâu đời : Giáo
đường Truyền tin của Tòa Thánh La Mã và Nhà Thờ Hy Lạp thuộc Giáo Hội Chính Thống
Ðông Phương. Theo truyền thuyết chính nơi này Thiên thần Gabriel đã hiện ra báo
mộng bà Maria sẽ sinh đức Emmanuel chíng là con Thiên Chúa làm người trần gian
để cứu khổ vứu nạn cho nhân loại. Riêng các công trình xây dựng tại Bethlehem
được các nước Thụy Ðiển, Ý, Ðức.. tài trợ. Tuy nhiên xây dựng rồi tàn phá, tất
cả cũng đều do bàn tay của con người quyết định nhất là tại miền đất này, chiến
tranh hầu như không bao giớ vắng bóng suốt hai ngàn năm qua tới nay vẫn không
thay đổi.
1- Ðêm Thánh Vô Cùng Khắp Nơi trên Thế Giới :
- HOA KỲ : Chính những di dân người Anh đã mang các tập tục về lễ giáng sinh
vào Hoa Kỳ và người Mỹ đã tổ chức đêm sinh nhật Chúa đầu tiên vào năm 1686 tại
thành phố Boston nhưng phải đợi thêm hai thế kỷ sau, quốc hội nước này mới chịu
công nhận giáng sinh là quốc lễ (1856). Có điều trái ngược là dù được tổ chức
rất muộn màng so với các nước theo đáo Thiên Chúa trên thế giới nhưng hầu hết
các huyền thoại liên quan đến đêmThánh đều có xuất xứ từ nước cờ hoa. Ðó là
phát minh của ký giả Washington Ivring vào năm 1809) , là người đã tưởng tượng
về hình dáng ông già Noel là một cụ già béo mập , ngự trên chiếc xe do bầy tuần
lộc kéo. Còn bác sĩ Clement C. Moore vào năm 1822 đã sáng tác bài thơ ‘ thánh
Nicholas viếng thăm ‘.Ðặc biệt họa sĩ Nast vào năm 1863 đã vẽ hình ông già Noel
phúc hậu béo tròn, có chiếc mũi đỏ như trái cà chua, được đăng trên tờ Harper’s
Illustrated Weekly tới nay vẫn còn tồn tại.
Nước Mỹ chiếm kỷ lục về việc dùng thông trang hoàng trong mùa giáng sinh với số
lượng trên 21 triệu cây mỗi năm. Sự kiện trên khiến cho tổng thống Theodore
Roosevelt phải lên tiếng để bảo vệ cho sự sinh tồn của giống cây này. Theo
thông lệ vào dịp lễ giáng sinh hằng năm, một cây thông to cao và đẹp nhất được
chuyển tới vườn hoa của tòa Bạch Ốc để trang trí. Theo báo chí ghi nhận thì
ngày 6-12-1996 chính tay TT. Bill Clinton mở hệ thống của 9500 bóng đèn giăng mắc
trên cây thông năm đó cao 40 ft. Tuy đẹp nhưng vẫn thua cây thông lễ giáng sinh
năm 1950 cao tới 212 ft nặng 25 tấn.
Thành phố New York là trung tâm tài chính số 1 của Hoa Kỳ và cả thế giới nên
vào những tuần lễ trưóc giáng sinh, nơi này đã biến thành những kho hàng bách
hóa khổng lồ. Từ hè phố vào tới trong tiệm mở cửa buôn ban suốt ngày đêm các sản
phẩm mặt hàng mới, đồ thời trang và đồ chơi dành cho trẻ em tràn ngập thị trường.
Trong khi đó những chương trình hòa tấu văn nghệ dành cho mùa Noel được trình
diễn liên tục khắp các trung tâm buôn bán từ Rockefeller cho tới Radio Music
Hall , Carnegie Hall.. với sự trình diễn của các ban nhạc và nam nữ ca sĩ tài
danh thượng thặng. Rồi thì đêm giáng sinh cũng như đêm đón giao thừa tết dương
lịch, mọi người đều đổ xô về các nơi công cộng trên đại lộ Madison, đường số 5,
các khách sạn tại trung tâm thành phố như Plaza và Rockefeller, các đại vũ trường
ở Waldorf, Astoria, Time Square.. để ăn uống, nhậu nhet, ca hát và khiêu vũ suốt
đêm.
- ANH : Nước này tổ chức lễ giáng sinh lần đầu vào năm 521 sau tây lịch
nhân dịp hoàng đế Arthur chiếm lại được miền York từ tay người Ái Nhĩ Lan. THế
kỷ thứ IX , hoàng đế Alfred trị vì vương quốc Anh đã ký sắc lệnh cho phép dân
chúng được vui chơi 12 ngày trong mùa lể giáng sinh. Tập tục này kéo dài tới triều
đại Norman vào năm 1066, các nước Âu Châu khác cũng bắt chước người Anh tổ chức
ăn mừng mùa giáng sinh bằng tiệc tùng, lễ lạc, ca nhạc và các hội chợ vui nhộn
kéo dài suốt tháng 12.
Sau năm 1066, Anh thuộc quyền cai trị của dòng họ Oliver Cromwell theo Tân Giáo
Puritan đã ra lệnh cho quốc hội ban hành nhiều đạo luật ngăn cấm việc tổ chức
các thánh lễ trong đó Ngày Sinh Nhật Chúa. Cũng từ đó người Anh chỉ còn được
phép tổ chức lễ giáng sinh tại tư gia vào đêm 25 tháng 12 hằng năm mà thôi. Do
đó những nguời Anh theo giáo phái Puritan di cư sang vùng England vẫn không tổ
chức đêm giáng sinh. Tình trạng này kéo dài tới hậu bán thế kỷ thứ XIX mới chịu
hòa nhập vào dòng tín ngưỡng hiện hữu tại Hoa Kỳ.
Năm 1660 hoàng đế Charles đệ II lật đổ dòng họ Cromwell và triệt hạ giáo phái
Puritan, cho phép dân chúng Anh được tổ chức lễ giáng sinh hằng năm, tới nay vẫn
không thay đổi. Tại Luân Ðôn, vào dịp lễ giáng sinh kéo dài tới tết dương lịch,
nhà nhà đều trang hoàng cây Noel với đèn hoa rực rở. Sau khi dự thánh lễ nữa
đêm tại các giáo đường, mọi người đều về nhà và tụ tập trước cây giáng sinh để
ăn uống nhảy múa ca hát với món Gà Quay đặc biệt.
Tại các địa điểm công cộng đều có trình diễn các chương trình hòa nhạc. Nhiều
đoàn kịch cũng tới biểu diễn cho dân chúng thưởng thức tại các nhà hát lớn ở thủ
đô như Salder, Edward.. với cac vở kịch về tôn giáo như Ðứa Con của Eden,
Cindrella, Ðứa Con Của Chúa.. Giàn nhạc của Hoàng Gia Anh cũng góp phần trình
diễn để giúp vui cho mọi người. Dịp này giá sinh hoạt tại Luân Ðôn tăng vọt tới
mức kinh khũng, từ môt đêm mướn phòng tại khach sạn tới bửa ăn mừng giáng sinh,
lên tới 2000 đô la Mỹ.
- PHÁP : Ngay từ thời trung cổ, Pháp đã nổi tiếng là chíc nôi văn hóa của
Châu Âu, bởi vậy đêm giáng sinh cũng được tổ chức rất trọng thể tại nước này đặc
biệt tại Ba Lê, đêm Noel còn được gọi là đêm ‘ Hoa Ðăng ‘.Thật vậy trong đêm đó
tại kinh đô ánh sáng của Pháp rực rỡ muôn màu không khác gì một bà hoàng kiêu
sa diễm lệ. Mọi người đều đổ xô về các khu vực công cộng đông nghẹt như đang trẩy
hội. Khắp nơi chốn từ các khu ăn chơi sang trọng cho tới những ngỏ phố tăm tối
đìu hiu, ở đâu cũng vang dậy những lời chúc tụng giáng sinh và mừng năm mới ‘ Joyeux
Noel ‘ .
Các Bar, tiệm nhảy, Night Club mở cửa suốt đêm để mọi người ăn uống, ca hát và
nhảy nhót chúc tụng lẫn nhau bằng những ước mong tốt đẹp chân thành. Nơi tập
trung đông nhất vẫn là khu trung tâm Saint Eustache và Nhà thờ Ðức Bà. Các đoàn
ca kịch tôn giáo được trình diễn tại Sacré Coeur, Montmatre và đại hý viện
Opera với các vở kịch trứ danh của Naui Hakim như vở ‘ Ðám cưới Figaro và
Otello ‘.
Dịp này các hủ khách sạn và nhà kinh doanh tha hồ hốt bạc qua các chương trình
hấp dẫn như hotel George V với Tour giáng sinh bao gồm ăn ở, thăm bảo tàng Ba
Lê và đi tàu thăm cảnh hai bên bờ sông Seine trong ba ngày với giá 1500 USD
(7000 F) . Nói chung tiền thuê phòng tại các khách sạn đều tăng vọt, còn khu
buôn bán đều tập trung tại các địa điểm quanh quốc hội Pháp như Montmartre,
Saint Germain, Opera.. và các khu chợ. Còn các trung tâm trưng bày nghệ thuật
thì tập trung tại Beaubourg và Bastille.
Tại thành phố Strabourg, năm nào tới giáng sinh cũng được tổ chức rất trọng thể
và linh đình, nhất là sau khi Áo chịu kết nghĩa với Pháp. Công trường chính
Christkin Delsmarik của thành phố là nơi đã cử hành lễ giáng sinh đầu tiên vào
năm 426 sau tây lịch. Con đường dẫn tới thánh đường và đại lộ Hallbebardes được
trang trí lộng lẫy ngoạn mục. Trên công trường Kleber dựng một cây thông lớn đốn
từ vùng núi Vosges và một chiếc máng cỏ đặc biệt sản xuất từ tỉnh Provence.
Không khí đêm giáng sinh rất vui vẽ nhộn nhịp nhờ có sự giúp vui của các ca
đoàn trình diễn khắp các công trường và thánh đường. Ngoài ra đây cũng là nơi sản
xuất loại bánh Hạnh Nhân Rang dùng trong đêm Noel làm bằng quế, bột vanila tẳm
chanh.
Vùng Alsace có thánh bổn đạo là Nicolas nên người địa phương tổ chức giáng sinh
vào ngày 6 tháng 12 theo truyền thống của các dân tộc Ðức, Ý, Bourgogne trong đế
quốc cổ Saint Empire Romain Germaniqua. Vào dịp lễ giáng sinh đều có tổ chức hội
chợ Nicolas bày bán bánh kẹo và đồ chơi trẻ em . Tại đây còn có tập tục đặt đôi
guốc gổ dưới chân cây thông trong nhà , còn phố xá thì rộn rịp tới cuối tháng
12 mới dứt.
Hiện trong thành phố Strabourg còn tồn tại hơn 220 căn nhà gổ có nguồn gốc từ
xa xưa. Về cây thông dựng ở công trường chính của miền Alsace cũng có sự liên hệ
tới nước Áo về phương diện lịch sử vì đây là lảnh thổ của nước này bị vua Louis
14 của Pháp cưởng chiếm và sáp nhập vào lảnh thổ năm 1648. Vì vậy miền này còn
có tên là Tiểu Áo với thủ phủ là thành phố Ensinhein. Hằng năm vào dịp lễ giáng
sinh, chánh quyền thành phố phát không cho dân chúng 10.000 ngọn nến và một gói
quà giá trị, đồng thời kêu gọi mọi người tham gia cuộc lễ đông đủ. Ðêm đó hơn
100.000 ngọn đèn đủ màu sắc được giăng mắc khắp nơi khiến cho đêm trong thành
phố càng thêm diểm lệ trong đêm thánh vô cùng.
- ÐỨC : Tù năm 1991 Ðức thống nhất lảnh thổ và vươn lên thành một siêu
cường kinh tế hạng ba sau Hoa Kỳ và Nhật Bản, dẫn đầu khối Liên Âu . Do trên hằng
năm cứ đến giáng sinh và tết dương lịch , dân Ðức tiêu xài rất lớn.
Bắt đầu từ tuần lễ cuối tháng 11 kéo dài tới đêm 25-12, các đường phố lớn tại
thủ đô Bá Linh bày bán đủ các mặt hàng dành cho mùa giáng sinh. Riêng các khách
sạn thì tăng giá vùn vụt gấp đôi lúc bình thường nhát là Grand Hotel ở đông Bắc
Linh , chỉ riêng tiền mướn phòng lên tới 300 USD (500 Mark). Trong đêm giáng
sinh , dân Ðức tụ tập về các nhà hát lớn như Opera để diễn vở kịch Mathis Der
Malor của Paul Hindemita và dự các buổi hòa tấu do dàn nhạc của thành phổ trình
diễn suốt đêm ngày. Song song là các cuộc triển lãm tranh ảnh, nghệ thuật và
văn học.
- NGA : Khi lớp tuyết trắng mịn đã phủ đầy mặt đất và khắp mái nhà. Khi
những đàn gấu trắng gấu nâu bắt đầu chun vào các hốc núi hang sâu để ngủ. Khi mặt
trời chỉ còn đủ ánh sáng soi rõ đường lăn của những xe trượt rtuyết, cũng là
lúc mùa đông đã về trên đại lục Liên Bang Nga cũng là lúc mùa giáng sinh bắt đầu.
Khác với những người theo đạo Thiên Chúa khắp nơi trên thế giới đón lễ giáng
sinh vào đêm 25-12, người Nga từ năm 1918 đón mừng đêm Noel vào ngày 6 và 7
tháng giêng theo chính thống giáo.
Theo truyền thống, kỳ ăn kiêng của người Nga trước lể giáng sinh bắt đầu từ
28/11 tới ngày 6/1 (theo lịch Gregorian) gồm thịt sữa và cấm tuyệt uống rượu
Vodka và đường. Ðêm trước lễ giáng sinh, tín đồ chỉ được uống nước và ăn một thứ
bánh dẹp làm bằng đậu lăng chiên bằng dầu thực vật gọi là Sochniki. Cũng trong
đêm đó khắp nước Nga, các tín đồ theo dõi những ngôi sao nhỏ đầu tiên xuất hiện
trong đêm cũng là lúc họ bắt đầu hành lễ, đọc kinh cầu nguyện xin Chúa ban phước
lành cho gia đình, sau đó mới vào nhà quây quần bên bữa tiệc giáng sinh.
Về ý nghĩa của 40 ngày ăn kiêng là để nhớ tới 40 năm mà Mases đã dẫn dân Do
Thái vượt qua được sa mạc mịt mù để về miền đất hứa. Thời gian này, mọi người đều
tham dự các thanh lễ, bố thí của cải tặng phẩm cho người nghèo, trẻ mồ côi, bệnh
nhân và tội phạm. Từ ngày 23/12 (5-1 theo lịch mới) dân Nga hầu như đình chỉ mọi
sinh hoạt. Các trường học, công sở, công ty.. nghĩ 2 tuần, trong lúc đó nông
thôn mọi người đã đình chỉ mọi công việc đồng áng từ đầu tháng 12. Các hội chợ
Christmas Eve được mở khắp nơi để dân chúng mua sắm trong đó có cây thông dùng
để trang hoàng nhà cửa, tập tục này đã có từ thời Peter đại đế. Ai cũng bận rộn
suốt ngày giáng sinh với các nghi lễ Nguyên Sáng (Martins ) và tháng Basil.
Ðặc biệt người Nga rất coi trọng việc trang hoàng cây thông nên công việc này
được cả gia đình thực hiện trong đêm trước lễ, trong đó các ngôi sao Bethlehem
được giăng mắc khắp nơi. Nói chung là bữa ăn giáng sinh của người Nga rất trang
trọng và cảm động. Thực đơn luôn có ngổng quay với táo nướng theo tập quán và
chỉ được uống rượu Vodka sau khi mọi người đã hoàn tất thánh lễ nửa đêm tại nhà
thờ, chấmdứt 40 ngày ăn kiêng. Nhưng náo nức nhất vẫn là lủ trẻ nôn nóng chờ
ông già Noel xuất hiện để tặng quà. Mọi người cùng tham dự lễ hóa trang và đồng
hát bài thánh ca của nước họ :
‘ Con như đứa trẻ nhỏ
nhoi
kính dâng lên Chúa lời
thơ hát mừng
máng cỏ xanh, Chúa ra đời
Giáng sinh hạnh phúc,
tưng bừng sáng nay.. ’ ’ ’
Trong lúc đó nơi bầu trời đen thẩm, qua sự náo nức của triệu triệu trái tim,
ngôi sao Bethlehem đầu tiên trong năm vụt hiện ra sáng soi rực rỡ, mang niềm
tin bất tận đến cho mọi người.
- BA LAN : Hơn 100 năm qua, Ba Lan là một quốc gia
Ðông Âu chịu nhiều đau khổ nhất vì những cuộc xâm lăng liên tục của Nga Xô và Ðức
Quốc Xã. Vì vậy nước này đã từng bị xóa tên trên bản đồ thế giới vào năm 1795,
trở thành nô lệ cho các nước mạnh quanh vùng hơn một thế kỷ mới được hồi sinh
nhờ công lao phục quốc của vị anh hùng Josep Pilsudski.
Hầu hết người Ba Lan theo đạo Thiên Chúa và dù nước này sống dưới ách thống trị
của cộng sản thân Nga nhưng Hồng Y Karol Wojtyla đã được bầu làm Ðức Giáo Hoàng
ngày 16-10-1978 với danh xưng John Paul II. Thủ đô của Ba Lan là Warsaw là một
thành phố của những người sùng đạo nhất là từ sau năm 1989 nước này đã chính thức
trở thành một quốc gia tự do độc lập không còn theo chế độ cộng sản nữa.
Cũng từ đó người Ba Lan đã tổ chức giáng sinh và tết dương lịch rất long trọng.
Sau khi dự lễ nữa đêm xong, mọi người túa ra đường phố ăn uống, ca hát nhảy múa
cho tới sáng vừa mừng giáng sinh và tết dương lịch sắp sang. Một số đông khác đến
các nhà hát lớn để dự buổi hòa tấu thánh ca do ca đoàn Nutcracker của giáo hội
Thiên Chúa Giáo Ba Lan phụ trách. Tại đây còn trình diễn vỡ Opéra ‘ Die
Fledermaus ‘.Các hàng quán mở cửa suốt đêm bán các món ăn Ba Lan, Ðức và Trung
Hoa. Ðặc biệt khách sạn tại thủ đô Ba Lan có giá cả rẽ hơn các nước Tây Âu với
tiền mướn khoảng 100 USD/1 đêm tại các hotel quốc tế như Orbia Victoria,
Intercontinental, Marriott..
Bắt đầu từ cuối tháng 11 tới ngày 25/12 cửa hàng buôn bán tấp nập các sản phẩm
dành cho giáng sinh và tết dương lịch, tập trung tại các khu Marskzakowaka,
Jerozolinskie, Oldtown, Wieto Hizyska..
- CANADA : Hằng năm cứ đến cuối tháng 10 khi mà
trên mặt tuyết chỉ còn trơ lại những cây xanh bất tử nhu Mistletoe, Ivy, Pine,
Prolly, thông.. cũng là lúc mọi người bắt đầu chuẩn bị mừng giáng sinh và tết
dương lịch. Tại Toronto, thủ phủ của tiểu bang Ontario rất rộn rịp với những
gian hàng bán các sản phẩm giáng sinh như thông xanh, hình ông già Noel cho tới
đồ chơi dành cho trẻ con (trung tâm Walt Disney, Toy’s US...) nhưng tấp nập nhất
vẫn là khu bán sách báo, vì ai cũng cần mua thiệp chúc Noel và tết dương lịch ‘
made in Canada ‘ cùng với các đặc san nói về truyền thống lễ sinh nhật Chúa.
Mùa này hầu như tất cả các trung tâm thương mại tại Canada đều đại hạ giá để
câu khách hàng tại Yorkdale, North York, Scraborough Town, Woodbine, Hudon’s
Bay.. Nhưng đồ sộ nhất vẫn là trung tâm Eaton Center với hơn 320 chi nhánh khắp
thế giới, được thành lập từ năm 1970. Ngoài quang cảnh nhộn nhịp của thiên hạ
đi mua sắm, còn có lễ rước ông già Noel hằng năm gọi là ‘ Santa ‘s Parada ‘ có
từ năm 1905 được lưu truyền tới ngày nay.
Có hằng trăm ngàn người Canada và du khách nước ngoài, trong đó có Hoa Kỳ từ
các tiểu bang lân cận, kéo về tham dự ngày Santa’s Parada gồm người lớn lẫn trẻ
nít.. Cuộc diễn hành luôn được thực hiện dù cho thời tiết có thay đổi đột ngột.
Nói chung thiên hạ đội mưa tuyết giá lạnh để đi xem diễn hành tại các đường phố
như Blosr West, Queen Park Crescent, University, Front East.. Xe cảnh sát dẫn đầu
đoàn diễn hành rồi tới xe hoa bưu điện , đoàn quân nhạc với y phục cổ truyền đỏ
đội mũ cao màu đen, sau đó là các xe hoa đủ màu đe kiểu với các bộ đồng phục biểu
tượng của cơ quan, đoàn thể, trường học, công ty.. cuối cùng mới tới xe hoa của
ông già Noel. Ðây là nhân vật chính của cuộc lễ đứng trên một xe trượt tuyết do
tám con tuần lộc kéo, theo đúng truyền thuyết mà sách báo đã ghi lại. Mọi người
từ lớn tới bé đều vổ tay và chúc mừng vang dội cả mõt góc trời.
Cảnh nhộn nhịp kéo dài tới chiều 24 tháng 12 thì kết thúc vì ai cũng hối hả trở
về nhà để xum họp với gia đình trong đêm giáng sinh mặc cho ngoài trời mông
mênh tuyết lạnh.
- NHẬT BẢN : Theo sử liệu thì Hòa Lan là nước tây
phương đầu tiên tới Nhật vì tàu buôn bị bão phải táp vào đảo quốc này và được
chính quyền thời đó là Tokugawa Bakufu cho phép mở thương hiệu tại Hirado vào
năm 1600. Theo chân các thương gia là những phái bộ truyền giáo đạo Thiên Chúa,
tới năm 1610 đã có hơn 70 vạn người theo đạo này. Do đó lãnh chúa Tokugawa
Ieyaso đã ban lệnh cấm đạo và bế quan tỏa cảng như tại Tàu và VN .
Có lẽ vì bị áp chế quá mức nên vào năm 1637 đã có cuộc bạo loạn của hơn 20.000
tín đồ đạo Thiên Chúa do các võ sĩ (Ronin) cầm đầu tại Shimabara và miền tây
Kyushu. Ngoại trừ một ít người Hòa Lan và Tàu được ở lại buôn bán tại Trường Kỳ
(Nagasaky), còn những người tây phương khac như Tây Ban Nha, Bồ Ðào Nha, Anh..
đều bị trục xuất khỏi Nhật. Tình trạng này kéo dài tới 200 năm sau, khi chiến hạm
của Hoa Kỳ do đề đốc Perry tới thị uy nên Nhật đã mở cửa cho người ngoại quốc
vào buôn bán vào năm 1853.
Tại Nhật vào tháng 12 có rất nhiều lễ hội và mặc dù tại đây hầu hết đều theo Phật
giáo nhưng vẫn tổ chức đón mừng giáng sinh cùng lúc với các lễ hội khác như
ngày 5/12 tại điện thờ Suitengu, ngày 21/12 đền Nishiarai, ngày 24/12 đền
Kogaji, ngày 27-29/12 đền Yagenbori Fudose.. Do đó trong tháng này tiền thuê
khách sạn tại Ðông Kinh (Tokyo) tăng cao nhất là ở các hotel lớn như Akasaka.
Việc mua bán vào dịp giáng sinh và tết dương lịch bắt đầu từ tháng 11 cho tới
cuối năm tại các trung tâm thương mại Aoyama. Shibuya, Hajuku và Shinjuku..
Vào đêm giáng sinh, các tín đồ Thiên Chúa và Tin Lành tới làm lễ tại các nhà thờ,
còn đám đông người Nhật ngoại đạo thì tụ tập tại các khu ăn chơi để nhảy nhót
ca hát tới sáng.
- TÂN GIA BA : Tuy chỉ có hơn 3 triệu dân nhưng người
Tân Gia Ba theo rất nhiều tín ngưỡng như Phật, Lảo, Khổng, Bà La Môn, Hồi Giáo,
Thiên Chúa và Tin Lành. Quốcgia này đón tết nguyên đán theo âm lịch đồng lúc với
lễ giáng sinh và tết dương lịch theo tây phương.
Trong đêm Noel, khu vực nằm giữa các đại lộ Tudor, quảng trường Mariana, đường
Scott.. được giăng mắc hoa đèn trăm màu rực rỡ sáng như ban ngày với dòng người
qua lại tràn ngập như thác đổ, từ lề ra tới giữa đường chỉ toàn là người đi bộ.
Luật Tân Gia Ba nghiêm cấm dân chúng làm ất thuần phong mỹ tục nơi công cộng
nên đêm giáng sinh ở đây không có cảnh rượu chè, nhảy nhót loạn xạ ngoài phố.
Nhưng mọi người vẫn tổ chức tiệc tùng khiêu vũ tại tư gia, quán ăn, vũ trường,
khách sạn để đón mừng sinh nhật Chúa. Tại các khu vực công cộng có hòa nhạc
giúp vui trong đêm lễ.
- HỒNG KÔNG : Cũng như Nhật Bản và Tân Gia Ba tuy người
Hồng Kông hầu hết theo Phật giáo nhưng họ vẫn tổ chức đón mừng đêm lễ giáng
sinh rất trọng thể. Ngoài các tiệc tùng tại tư gia, dân chúng còn kéo ra đường
ăn uống nhảy nhót suốt đêm lễ. Dịp này các hảng phim đều tổ chức các buổi liên
hoan nghệ thuật phim ảnh Hồng Kông với sự tham dự của hầu hết các nam nữ tài tử
nổi tiếng đương thời.
Tại các nhà hát lớn cũng như các trung tâm văn hóa tại đặc khu.. trình diễn kịch
của Shakespeare và hòa tấu những đại tác phẩm của nhạc sư Mozart.. Các tiệm ăn
lớn nhỏ mở của suốt đêm với các món ăn Trung Hoa.
Trước ngày 30-4-1975 tại miền Nam VN mặc dù đất nước lúc đó đang sống trong
hoàn cảnh chiến tranh nhưng đêm giáng sinh hằng năm đều được mọi người tổ chức
trọng thể cho dù có hay ngoại đạo.
Bắt đầu từ tháng 11 dương lịch, thủ đô Sài Gòn đã có hơi hám giáng sinh nhất là
tại khu vực quanh nhà thờ Ðức Bà, Tân Ðịnh, Thị Nghè.. các cửa hiệu đã bắt đầu
bày bán hàng giáng sinh như thông giả, hang đá, lồng đèn ngôi sao, cờ và giấy
hoa. Từ lâu người miền Nam gọi lễ giáng sinh là Noel chứ không gọi Christmas dù
lính Mỹ và Ðồng Minh đang có mặt.
Chịu ảnh hưởng của nền văn hóa Pháp, các gia đình trung luu VN sau khi dự lễ ở
nhà thờ về, nhà nào cũng mở tiệc Réveillon để cùng bạn bè thân thuộc vui vầy.
Thật không có gì hạnh phúc cho bằng vào những đêm giáng sinh xa xưa, tuy là người
ngoại đạo nhưng được bè bạn cho tham dự buổi tiệc vui trên, trong khung cảnh
gia đình đầm ấm, bên cạnh cây thông lấp lánh đèn sao, bên tai văng vẵng những lời
ca tiếng nhạc giáng sinh êm dịu như ‘ Il est né le divin enfant, Mon beau
sapin, Noel, Noel Adeste Fideles, Venite Adoremus, Silent Night, Gingle Bell,
trời cao, Cao Cung Lên, Hang Bélem..
Bắt đầu từ năm 1965 cuộc chiến đã bắt đầu leo thang nên tại các tỉnh và thành
phố tổ chức các thánh lễ sớm hơn. Hình ảnh giáng sinh cũng được người miền Nam
trào phúng hóa theo thời cuộc như ông già Noel quân đội đi giày trận đeo súng,
còn các hang đá ở các doanh trại hay khu gia đình được làm bằng vỏ thùng đạn
pháo binh. Tuy vậy tại Sài Gòn dân chúng vẫn bất chấp , đêm giáng sinh kéo ra
đường vui chơi nảy nhót nhất là giới thanh thiếu niên choai choai, mặc quần áo
bó sát, từng cặp phóng xe Honda như điên trên các đường phố đông người. Với những
người trung niên hay đứng tuổi, ai nấy cũng đều ăn mặc rất lịch sự tao nhã khi
dự lễ tại nhà thờ cũng như dạo phố. Vì vậy đêm Noel có phần vui hơn những ngày
Tết Nguyên Ðán vì mọi người không lo nghĩ gì tới chuyện mua sắm nhức đầu.
Từ năm 1966 tới 1974, năm nào Chính Phủ VNCH cũng đơn phương hưu chiến 24 giờ từ
đêm 24 tới cả ngày 25/12 nhưng năm nào cũng bị CS Bắc Việt (VC) lợi dụng tấn công lén các đồn bót
và pháo kích bừa bãl vào các tỉnh lỵ cũng như thủ
đô Sài Gòn-Chợ Lớn-Gia Ðịnh, gây thương vong nhiều người giữa lúc đồng bào đang
hân hoan đón mừng sinh nhật Chúa.
Sau khi Miền Nam VN bị quốc tế cộng sản VN cưởng chiếm vào cuối tháng 4-1975,
nhiều câu chuyện tiếu ngạo giang hồ thời đại HCM, có liên quan tới miền bắc thiên đàng xã nghĩa từ 1954-1975. Trong hàng
ngàn câu chuyện kể, thãm thê và tàn nhẫn nhất vẫn là chuyện dài Hà Nội làm tiền
nhà thờ, được nhắc đi nhắc lại tới ngày nay vẫn còn có người nhắc.
Lúc đó bọn chóp bu tại bắc bộ phủ vì muốn bịp đám da trắng tây phương trong các
phái bộ ngoại giao có sứ quán tại thủ đô Hà Nội rằng chế độ ta luôn tôn trọng tự
do tín ngưởng. Vì vậy hằng năm cứ tới mùa giáng sinh thì chính quyền tự động
cho công an cán bộ tới sửa sang sơn phết nhà thờ chính tòa. Sau đó vào đêm lễ
giáng sinh cũng như tết dương lịch, một số đông tín đồ cò mồi mà phần lớn là
công an cán bộ và thân nhân, được phái tới nhà thờ trên dự lễ cho bọn ký giả da
trắng chụp hình viết bài phóng sự gủi về bản xứ đăng báo lên truyền hình tuyên
truyền dùm cho chế độ.
Thế rồi sau đó nhà thờ nhận được văn thư kèm hóa đơn của cộng sản Hà Nội đòi tiền
chi phí sửa chửa, quét vôi, điện cho tới tiền mướn người đi dự lễ. Ðâu còn làm
gì được nên Hồng Y lúc đó là Trịnh Như Khuê phải vơ vét tiền nong đê thanh toán
và trò đời biển dâu dâu biển này cứ tái diễn suốt hai chục năm dài suốt mùa
giáng sinh cho tới khi VC chiếm được Miền Nam mới kết thúc.
Mấy chục năm qua nơi xứ người, đêm giáng sinh nào cũng nghe được những bài
thánh ca êm dịu nhân ái để rồi sau đó lặng lẽ rớt nước mắt trong đêm vắng khi
nhớ về ‘ những người năm xưa ấy, giờ lưu lạc phương nào ? ‘.Quá khứ tuổi thơ vụt
sống lại với những mùa đông rất ngọt năm nào tại quê nhà, thuở cùng bạn bè trai
gái làm báo tường báo lớp. Nay thì đã xa lắc xa lơ dù kỷ niệm vẫn chưa phai mờ
trong tâm trí.
Không biết đến bao giờ những người VN nghèo khổ đang sống lây lất ở quê nhà mới
được thấm nhuần ơn Thiên Chúa như chân lý đã dạy ‘ Phúc cho những ai có tinh thần
nghèo khổ, vì nước trời là của họ ‘.Ðêm nay đêm thánh vô cùng đang trẩy hội, ta
người ngoại đạo cũng đón mừng với giọt nước mắt ly hương lầm lũi trong gió mưa
lạnh giá :
‘ Ta lại khóc dù hồn như gổ đá
nhìn dòng đời hờ hững giữa đêm đông ‘
Viết tại Xóm Cồn Hạ Uy Di
Chạp 2016
Mường Giang
Mùa
Giáng Sinh ở xứ người lạnh lẽo
, nhưng có máy sưởi ấm .
Chúa
sinh ra nằm với chiên bò thấy nguy hiểm
quá .
Nếu
₫ói , gặp
sói dữ , chúng tha ₫i ₫ể ăn thì làm sao ₫ây ?
Nghe lại bài Silent Night ... Ai ham sống trong lạc
thú ... Nhớ rằng Chúa
₫ang ₫ền bù
On Thursday, December 22, 2016 3:28 PM, "HungThe [diendanchinhtri]"
<>
wrote:
Kính chúc quývị, quý CH một muà GiángSinh đầy hồng ân
ThiênChuá và một năm mợi an vui đạt ý, ht
----- Forwarded Message -----
From: Ngọc
Nga <ngocnga_12 >
Sent: Wednesday, December 21, 2016 9:12 PM
Subject: SỰ KHIÊM NHƯỜNG CỦA THIÊN CHÚA
SỰ KHIÊM NHƯỜNG CỦA THIÊN CHÚA
Vào đêm Chúa giáng sinh
tại Belem, những mục đồng thức đêm canh giữ đàn vật được sứ thần đến báo tin.
Họ đã vội vã đến xem, như lời hướng dẫn của sứ thần. Điều họ thấy, không
phải là một vị vua quyền uy sang trọng, chẳng phải là một vị thần hiển linh huy
hoàng, mà đơn giản chỉ là một trẻ thơ, bọc trong chiếc tã và nằm trong máng cỏ.
Những người chăn chiên đơn sơ chất phác này đã nhận ra Hài Nhi ấy là Đấng Cứu
thế, và đã tôn vinh Thiên Chúa.
Mỗi mùa Giáng sinh,
chúng ta lại đến chiêm ngưỡng hang đá máng cỏ, là biểu tượng nhắc nhớ chúng ta
về sự kiện lịch sử này. Cũng như những mục đồng thuở xưa, chúng ta không
thấy nơi hang đá một vị vua quyền uy sang trọng, cũng không thấy một vị
thần hiển linh huy hoàng. Điều chúng ta chiêm ngắm và suy niệm, đó vẫn là
một hài nhi mới sinh nằm trong máng cỏ. Hài Nhi Giêsu ngự nơi đây để dạy
chúng ta bài học về sự khiêm nhường của Thiên Chúa.
Trong bài Tin Mừng,
Thánh Gioan đã dẫn chúng ta về cội nguồn của Ngôi Lời. Người là Đấng vô
thủy vô chung, là Đấng hiện hữu từ ban đầu, là Nguyên lý sáng tạo muôn loài
muôn vật, và là Ánh Sáng chiếu soi trần thế. Sau khi đã khẳng định những
điều đó, tác giả nói với chúng ta: “Ngôi Lời đã làm người và
ở với chúng ta”. Vâng, Hài Nhi
mới sinh nằm trong máng cỏ, chính là Con Thiên Chúa nhập thể. Ngôi Lời đã
hóa thành người như chúng ta, ngoại trừ tội lỗi. Thiên Chúa có thể cứu
chuộc con người bằng nhiều thể nhiều cách, nhưng Ngài đã chọn con đường nhập
thể để chứng tỏ tình thương của Ngài đối với nhân loại. Chúa Giêsu đã
khẳng định điều đó khi ngỏ lời với ông Nicôđêmô: “Thiên Chúa yêu
thế gian đến nỗi đã ban Con Một, để ai tin vào Con của Ngài thì khỏi phải chết,
nhưng được sống muôn đời” (Ga 3,16).
Trong suốt bề dày lịch
sử nhân loại và lịch sử cứu độ, Thiên Chúa vẫn thể hiện sự khiêm nhường của
Ngài. Khi sáng tạo mọi sự từ hư vô, Thiên Chúa giống như nước thủy triều,
tự thu mình lại để nhường chỗ đất khô cho con người có nơi ở. Khi ký kết
giao ước với con người (Abraham, Môisen), Thiên Chúa hạ mình, trở nên đối tác
của con người. Qua những giao ước đã ký kết, Thiên Chúa tự ràng buộc mình phải
tuân giữ những điều đã hứa. Ngài luôn trung thành với giao ước, mặc dù có
những lúc con người bất trung.
Tác giả thư Do Thái
(Bài đọc II) đã khẳng định với chúng ta: “Thuở xưa, nhiều lần
nhiều cách, Thiên Chúa đã phán dạy cha ông chúng ta qua các ngôn sứ. Nhưng
vào thời sau hết này, Thiên Chúa đã phán dạy chúng ta qua Thánh Tử”.
Với mầu nhiệm Giáng sinh, mối tương quan giữa Thiên Chúa với nhân loại đã sang
một trang sử mới. Tác giả gọi đây là “thời sau hết.” Điều đó
có nghĩa, thế gian không còn phải đợi chờ đấng cứu độ nào khác, ngoài Đức
Giêsu, Đấng Thiên sai mà Chúa đã hứa từ ngàn xưa.
Sự khiêm nhường của
Thiên Chúa còn được thể hiện trong suốt cuộc đời dương thế của Đức Giêsu.
Là Thiên Chúa cao cả, Người đã sống thân phận con người như chúng ta. Người
cũng mệt mỏi khi đi đường xa, buồn giận khi con người cứng lòng, thương xót rơi
lệ trước nỗi thống khổ của con người. Đức Giêsu trở nên giống chúng ta
mọi đàng để cảm thông và chia sẻ những trăn trở âu lo trong cuộc sống của chúng
ta. Ngày hôm nay, Người vẫn đang hiện diện trong cuộc đời, để tiếp tục
đồng hành, nâng đỡ và an ủi chúng ta trong chốn khách đày này.
Con Thiên Chúa làm
người để dạy chúng ta bài học khiêm nhường. Hài Nhi trong hang đá máng cỏ
khẳng định với chúng ta: sống trên đời, trước khi làm ông nọ bà kia, hãy LÀM
NGƯỜI. Quả thật, có người đỗ đạt bằng cấp, học hành uyên thâm, nhiều chức
tước bổng lộc và quyền hành, mà không khởi đi từ làm người. Họ cậy quyền
cậy của để sống gian dối, trụy lạc, ích kỷ. Vì thế, họ giàu có mà không
hạnh phúc, tiệc tùng suốt ngày mà không vui, bổng lộc nhiều mà không đủ lấp đầy
khát vọng. Làm người có nhân có nghĩa, biết sống trước sau trên dưới hài
hòa, đó là nền tảng quan trọng để có thể tiến thân trong xã hội, nên hoàn thiện
trước mặt Chúa và trước mặt tha nhân.
Tác giả Gioan cũng nói
với chúng ta: “Người đã đến nhà mình, nhưng người nhà chẳng chịu đón
nhận. Còn những ai đón nhận, tức là những ai tin vào danh Người, thì
Người cho họ quyền trở nên con Thiên Chúa.” Vâng, chúng ta
hãy đón nhận Chúa đến trong đời, để Người soi dẫn chúng ta biết học bài học
khiêm nhường, sống làm người đúng nghĩa nơi trần thế. Đón nhận Đức Giêsu
và tuân theo giáo huấn của Người, chúng ta không bao giờ phải thất vọng, nhưng
sẽ tràn đầy niềm vui thiêng liêng và nghị lực để vượt lên những khó khăn của
cuộc đời.
Mừng lễ Giáng sinh, vừa
là thiện chí đón Chúa đến trong cuộc đời, vừa là nhiệt thành loan báo tình
thương của Chúa cho những người xung quanh. Chỉ khi nào thực sự đón Chúa
đến trong tâm hồn, lời rao giảng của chúng ta mới “có hồn” và mang tính thuyết
phục. Cũng giống như các mục đồng, sau khi chiêm ngưỡng Hài Nhi Giêsu
trong máng cỏ, chúng ta hãy tôn vinh Thiên Chúa. Hãy lên đường để kể lại
những gì đã suy tư cảm nghiệm bên hang đá. Những bước chân loan báo Chúa
Giêsu được diễn tả là những bước chân tuyệt đẹp, vì đó là những bước chân của
tình Chúa, tình Người (Bài đọc I).
Gm
Giuse Vũ Văn Thiên
.
__._,_.___
Posted by: doan thu